«عناصر کلیدی در طراحی و اجرای محوطه‌سازی»

محوطه سازی بحث تازه جدیدی نیست و حتی میتوان گفت از زمان غار نشینی اولین انسان، جرقه های محوطه سازی در ذهن او شکل گرفته است . با گذاشتن اولین درب ، اولین حصار،ساخت اولین پیاده راه انسان شروع به محوطه سازی کرد. برای نیاکان ما وقتی هنوز گرفتار زندگی برق آسا و مدرن ازجنس بتن و فولاد نشده بودند، محوطه سازی بیشتر معطوف به خلق باغ های زیبا و خیره کننده و حصار خصوصی زندگی شان بود
حال در دنیای متراکم امروز درمیان شهرهای شلوغ و سیمانی ، انسان مدرن اغلب درون ساختمان‌ها و آپارتمان‌ها زندگی محصور خود رامیگذراند، و بدین شکل راحتی، امنیت و آسایش را برای خود بدست اورده است. اما این روند وسبک زندگی باعث فاصله زیادی بین انسان ونیاز همیشگی او که پیوند با طبیعت است شده. درمیان این تقابل ، محوطه‌سازی می‌تواند به‌عنوان پل و نقطه‌ی اتصال میان زندگی شهری و طبیعت عمل کند.

محوطه سازی به دوبخش تقسیم میشود:

(Soft Landscaping) محوطه ‌سازی نرم : که در آن به استفاده ازدرختان ،گیاهان و دیگر عناصر طبیعی روی می آوریم.
(Hard Landscaping) محوطه‌سازی سخت : که در برگیرنده سازه‌هایی همجون سنگفرش‌ها، دیوارها، آلاچیق‌ها……. است.
برای پرداختن به مقوله محوطه سازی در اپتدا نیاز به شناخت( عناصر اصلی محوطه‌سازی) داریم. اپتدا باید بدانیم چه میخواهیم؟
محوطه سازی برای یک ویلا؟برای یک ساختمان اداری؟یا یک آپارتمان؟
کاملا واضح و مشخص است هرکدام از این موارد نیاز های مخصوص خود را دارند ، بعنوان مثال اب نمای بکار گرفته شده برای یک ویلا مناسب بکار گیری برای یک ساختمان اداری نیست ،یا پیاده راهی که برای محوطه مشاع یک مجموعه ساختمان مسکونی طراحی و ساخته میشود ،برای نباید برای یک مجموعه ساختمان اداری در نظر گرفته شود. نور پردازی که برای یک ویلای تفریحی زیبا و هیجان انگیز بنظر میرسد ، برای ساختمان اداری نا مانوس و سبک بنظر می آید.
ازجمله عناصر مهم در محوطه سازی ، استفاده از آب و نور به اشکال مختلف است . یک آبنمای زیبا ،یک حوضچه کوچک، استخر و حتی آبشار!!! از نور هم میتوان به روشهای زیادی بهره برد. نور بواسطه خاصیت همیشگی و اصلی خود که جهان را برای ما روشن و قابل دیدن می‌کند، و به چشم ما اجازه می‌دهد زیبایی‌ها و رنگ‌های اطراف را تجربه کنیم. کاربرد گسترده ای دارد . روشن کردن مسیر پیاده راه ،نور پردازی برای آبنما و استخر،نورپردازی نمای بیرونی ساختمان ،حتی نور پردازی برای یک مجسمه!
گیاهان و کلا طبیعت زنده از دیگر عناصر مهم و جدا نشدنی در مقوله محوطه سازی هستند.یک طراح و معمار خبره و با تجربه بخوبی میدادند چگونه از این عنصر و المان مهم در طراحی خود استفاده کند تا خروجی کار زیبا چشم نواز و کار آمد شود.برای یک ویلا میتوان با توجه به نوع اقلیم از انواع گیاهان ،بوته گلهای رنگارنگ، درختان همیشه سبز،یا حتی درختان میوه استفاده کرد.
حس روح نواز و جاودانگی همیشگی که گیاهان و درختان همیشه سبز به محیط اطراف میدهند برکسی پوشیده نیست و با تکیه بر این نکته میتوان محوطه ای زیبا و ابدی را برای یک ویلا خلق کرد.و جالب اینجاست درست در نقطه مقابل این گیاهان و درختان، انواع خزان دار و فصلی انها نیز ظرافت و زیبایی منحصر بفرد خود را دارند .شکوه جادویی پاییز با درختان خزان دار ممکن شده و استفاده از این درختان باعث میشود در فصل برگ ریزان ،محوطه باغ و ویلا خوشایند و خاطره انگیز شود.

دو عنصر دیگر در محوطه سازی (آتش و سنگ ) هستند.که به برقرای تعادل در چیدمان بصری محوطه کمک شایانی میکنند.
درست است که اتش حالا دیگر کاربرد گذشته خود را ندارد، ولی میتواند بخوبی حس گرما،انرژی و نوستالژی را به محیط بیاورد . یک یاچند آتشدان در محوطه میتوانند این کار را انجام دهد.البته باید توجه داشت نباید در استفاده از این عنصر زیاده روی کرد.
میپردازیم به عنصر سنگ از دیگر عناصر پر کاربرد در محوطه سازی! بخش جذاب ،پرکاربرد، و در معرض دید یک محوطه یا مجموعه پیاده راه ان است . برای ورود به یک ویلا ، مسیر رسیدن به ساختمان اصلی ، گذر از کنار درختان وسرسبز،و تمام عناصر و چیدمان ها برای خلق یک محوطه زیبا نیاز به یک پیاده راه مناسب و متناسب با تمام این المان ها است.که بر اساس نوع اقلیم ،طرح نمای بیرونی ساختمان،منابع سنگ موجود و در دسترس در منطقه،هزاران طرح و نقش میتواند داشته باشد.
در نهایت مهمترین گزینه در محوطه سازی که شاید نادیده گرفته میشود. تکرار!!! خوب زیبا و هیجان انگیز است که المان های زیاد و متنوعی در محوطه داشته باشیم. اما زیاده روی در این موضوع باعث شلوغی بصری میشود وبیننده سردرگم از اینهمه رنگ و موضوع نمیداند به چه چیز مینگرد!
بهتر است بجای افراط در تنوع المان ها ، تکرار را جایگزین کنیم .ردیف درختان، ردیف بوته های گل،حصارها و ردیف چراغها میتوانند تعادل را به محیط برگردانند.البته قطعا کمی تنوع هم نیاز چیدمان محوطه سازی است اما از افراط در تعدد المانها باید جدا خود داری کرد .در تمام این مراحل وچیدمان عناصر طرح نهایی محوطه به رنگبندی و هارمونی انها توجه کنید .ابعاد عناصر مهم هستند و باید بدانیم در هر محوطه با توجه به متراز آن عناصر چه تعداد و ابعادی میتوانند داشته باشند . رنگ ها هم در کنار هم باید دیده شوند و همدیگر را کامل کنند.

استفاده از الاچیق ،پله ،مبلمان از دیگر نکات برای کاربردی و زیبا تر کردن محوطه هستند.

تمامی این عناصر در کنار علم و تجربه باعث خلق یک محوطه زیبا و کاربردی برای یک ساختمان میشوند.خواه ویلا باشد یا باغ ،مسکونی باشد یا اداری !البته ذوق هنری و دیگاه ظریف و هنرمندانه طراح و معمار را نباید از یاد ببریم . یک طراح و معمار خوش ذوق، هنرمند و نکته بین میداند چگونه ،درکجا و به چه میزان از این عناصر استفاده کند تا تعادل و تعامل بین اجزا حفظ شود و طرح نهایی شلوغ و استرس اور یا خلوت و کسل کننده نشود.

و در پایان، گرچه زیبایی بصری محیط پیرامون ما تأثیر مستقیم و بلاشک در کیفیت زندگی‌مان دارد، اما آنچه ماندگار است، روشنایی دل، آرامش درونی و شادی‌ای است که از درون برمی‌خیزد و هیچ دیواری از سنگ و گل نمی‌تواند جای آن را بگیرد!!!